Sıfır, tek, çok tanrılı dinlere göre ateizmler:
Budizm, taoizm, konfiçyusçuluk tanrısız dinlerdir. Tanım gereği ateisttirler, dolayısıyla onların ateizmi ateist-ateizm olacaktır. Yanısıra, komünist Çin’in yaptığı gibi, ateist engizisyon da olabilmektedir.
Ek olarak, Avrupa Hristiyanları’nda tanrısız din anlayışı giderek yoğunlaşmaktadır. Yani: İnsanlar, Tanrı’yı büyük işler için (örneğin Evren’in yaratılışı) için değil, küçük işler (örneğin pazar günü günah çıkarıp, yeni günahlar işleyebilmek) için kullanıyorlar. Böylelikle, Tanrı’nın yerini din, kilise veya birileri alıyor, psikanalistler bile almakta.
Bireyci ateizmler vardır, toplumcu ateizmler vardır.
Kendisine ateistler vardır, ateizmi yaymak isteyenler vardır. Ben kendine ateistlerdenim. Tüm teistlerden beynim adına tiksinirim. Ateistleri de zayıf bulduğum için sevmem.
Wikipedia’da başka ateizm ikilileri de var:
Saklı ve açık ateizm.
Güçlü ve zayıf ateizm.
Kuramsal ve uygulamalı ateizm.
Asıl sorun şurada:
Hristiyanlık’ın teolojisinde ve İslam’ın ilahiyatında hermenötik ve mantık olarak kullanılan Aristo’nun ‘Metafizik’i ateisttir.
Bu, şu ayrımı koyar:
İçkin (immanent) ve aşkın (transcendental) ateizm.
Aristo’nun metafiziki, yanlışlıkla içkin olarak yorumlanmış: Hristiyanlık’ta Aquinolu Thomas ve İslam’da Gazzali ve İbn-i Sina tarafından. O zamanlar tasavvuf, yani İslamiyet-Taoizm sentezi henüz tam değilmiş. Tasavvuf aşkın bir metafiziktir, öyle ki Allah’ı bile aşar (aştığı için Hallac-ı Mansur ortaya çıktı). Bunda Taoizm’in ana metninin (eski) Çince’den çeviri ve yorumları konusunda, Çince ve Arapça’nın (en azından o zamanki Arapça’nın) arayüzsüz kalan uygunsuzluğu rol oynamış.
Oysa, Aristo’nun metafiziki aşkın bir metafiziktir ve bu açıdan ateisttir ama yeni Sokrat olmak istemediği ve ilk dünya fatihi İskender’in peşine danışman olarak takıldığı için, buraları açımlamayı ıskalamıştır.
Yapılacak şey basittir:
Aristo’dan Aquinolu Thomas’a dekki metafizikin, bir fonksiyon çizimi altı alan taraması yapılarak, bunun limiti (tümlevi) alınacaktır ki bu asla teist bir toplam çıkmaz. Mutlak töz, Allah’tan ve Tanrı’dan aşkın ve içkindir. Aristo’nun mantığı bunu gerektirir. Tek tanrılı dinler, ‘tüm-tüm-tüm-...-tüm’ dizisinin toplamını sonlu olarak alamaz. İlk neden, neden-sonuç ilintisinin dışındadır / üstündedir. Aslında hiçbir yerde ve zamanda değildir. Bunu ilk kez kutsal kitaplar yapsaydı sorun yoktu ama başka bir kitap yaptı.
Nasıl ki Aristo-Lao Tzu sentezi eksikliğini / yokluğunu düzelttiysek, tümüyle mantık söylemi düzleminde, asla ve kata ilahiyat düzleminde değil (çünkü o zaman TCK düzeyinde illegal oluruz), bunu da düzeltiyoruz.
Ateizmler vardı, var ve var olacak.
Ateistler hangi yolu yürüyeceklerini tek başlarına karar verseler gerek, sürü olarak değil.
Bu da, yazarın düşüncesi olarak kalsın.
(24 Kasım 2008)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder